Het kleine lexicon van de Ayurveda

In de Ayurveda bestaan veel speciale termen, de belangrijkste wil ik hier kort toelichten. Al deze termen zijn in het Sanskriet, de taal van de hoogontwikkelde, vedische cultuur waar de Ayurveda uit voortkomt.

Abhyanga – warme kruidenolie massage

Agni – ‘spijsverteringsvuur’ / spijsverteringskracht.

Ama – stofwisselingsslakken en giftige stoffen, die zich in het lichaam hebben opgehoopt en die gezond functioneren van lichaam en geest belemmeren.

Amla (ook amalaki genoemd) – Een in de ayurveda veel geprezen vrucht, boordevol vitamine C

Ayurveda [spreek uit: ajoerweda] – stamt uit de duizenden jaren oude Indiase vedische cultuur en heeft ten doel lichaam en geest in evenwicht te brengen, omdat dit – volgens de ayurvedische wetenschap – de basis is voor duurzame gezondheid en tevredenheid. Ayurveda is het oudste en meest omvattende gezondheidssysteem ter wereld.

Charak Samhita [spreek uit: tsjarak samhita] – klassiek Ayurveda leerboek

Dal [spreek uit daal] – traditioneel gerecht met peulvruchten, boordevol eiwitten.

Dhatu – lichaamsweefsel zoals spier- of vetweefsel

Dhatu Agni – een agni, die voor de opbouw van lichaamsweefsels zorgt. Er zijn in totaal zeven dhatu agni’s, overeenkomstig de zeven dhatu’s.

Dosha [spreek uit: doosja] – Er zijn drie dosha’s; Vata, Pitta en Kapha. Deze bepalen ons lichaam en onze geest, alsook de ons omringende natuur. Als deze drie basisenergieën in evenwicht zijn, dan voel je je goed, je bent gezond en straalt je eigen natuurlijke schoonheid uit. Het balanceren van uit evenwicht geraakte dosha’s is een belangrijk bestanddeel van de Ayurveda.

Garshan [spreek uit: garsjan] droge massage met een zijden handschoen

Ghee – ayurvedisch botervet, geklaarde boter. Ghee wordt in ayurveda gezien als een levenselixer en is ‘Ojas’ opbouwend. Het verbetert en intensiveert de smaak van voedsel en versterkt in kleine hoeveelheden  ‘Agni’ de spijsverteringskracht. Ghee koelt de Pitta dosha, maakt de Vata dosha rustig en vermeerdert Kapha dosha. [zie recept]

Jyotish [spreek uit: djotisj] – vedische astrologie

Kapha [spreek uit: kaffa] – een van de drie fundamentele basisenergieën (dosha’s) in de Natuur. De Kapha dosha wordt als het structuurprincipe aangeduid en wordt gevormd door de elementen aarde en water.

Khichari – Khichari is een eenvoudige, licht verteerbare maaltijd met rijst, linzen, verse seizoen groenten en specerijen. Het wordt veel gebruikt in Ayurveda omdat het een balancerend effect heeft (op de dosha’s). Deze maaltijd stimuleert een efficiënte spijsvertering en is bijzonder goed te gebruiken om aan te sterken. [zie recept]

Lassi – is een heerlijk, gezonde yoghurtdrank, die men in talrijke variaties kan bereiden

Meditatie – Meditatie is een traditionele vedische bewustzijnstechniek om contact te maken met je innerlijke Zelf. Zelf beoefen ik dagelijks Vipassana meditatie zoals onderwezen door S.N. Goenka in de traditie van Sayagyi U Ba Khin. Voor meer info zie https://www.dhamma.org/nl/index

Meda (ook ‘meda dhatu’) – met meda dhatu wordt in de Ayurveda het vetweefsel aangeduid.

Nidra – nacht of bedtijd

Ojas [spreek uit: odjas] – het fijnst gestructureerde stofwisselingsproduct dat bij gezonde en volledige spijsvertering ontstaat.

Panchakarma – dit betekent letterlijk ‘vijf handelingen’ en heeft betrekking op vijf delen van een panchakarmabehandeling, die zowel als therapie wordt aangewend, ter voorkoming en vermindering van ama, alsook bijdraagt aan het balanceren van de dosha’s.

Pitta – een van de drie fundamentele basisenergieën (dosha’s) in de Natuur. De Pitta dosha wordt als het stofwisselingsprincipe aangeduid, gekarakteriseerd door het element vuur.

Prana – levenschenkende ademenergie

Rasayana [spreek uit: rasájana] – ayurvedische kruiden- en mineraalmelanges ter bevordering van de gezondheid.

Sanskriet – de taal van de vedische cultuur waarin ook de ayurvedische leerboeken zijn geschreven.

Sattva [spreek uit saatwa] – ‘zuiverheid’; de kwaliteit van bepaalde voedingsmiddelen kan ook ‘ sattvisch’ zijn. Deze voeding bevordert dan de gezondheid, brengt tevredenheid en zorgt voor meer balans.

Shirodhara [spreek uit: sjirodhara] – het laten vloeien van warme kruidenolie op het voorhoofd.

Subdosha – Elke dosha heeft vijf ondergeschikte dosha’s, die verantwoordelijk zijn voor verschillende lichaamsregionen.

Vata [spreek uit: wata] – Een van de drie fundamentele basisenergieën (dosha’s) in de Natuur. De Vata dosha wordt als het bewegingsprincipe aangeduid, gekarakteriseerd door de elementen ruimte en lucht.

Vaidya [spreek uit: waidja] – ayurvedische geleerde/arts

Veda – ‘Weten’, ‘universele oorsprong van alle ordening in de Natuur’. Het begrip ‘veda’ betekent kennis van alle natuurwetten, hun structurele dynamiek en de transformatiemechanismen, die de oneindige veelheid van het universum in volkomen ordening handhaven en de evolutie veilig stellen. Veda is totaliteit – oneindig stil en oneindig dynamisch – het is de volledige tijdloze kennis.

Vedische hoogontwikkelde cultuur – De oudste op schrift gestelde getuigenissen van de vedische hoogontwikkelde cultuur van India zijn ruim 5000 jaren oud. Deze hoogontwikkelde cultuur was in absolute harmonie met de Natuur. Het was als het ware de ‘hemel op aarde’. De vedische cultuur beschikte reeds over precieze kennis van wetenschapsgebieden als gezondheid, chirurgie, anatomie, astronomie, wiskunde en bewustzijnsontplooiing. Recentelijk is deze kennis gedeeltelijk (her)ontdekt. De ayurveda stamt uit deze vedische hoog ontwikkelde cultuur.

Yoga Asana’s – yoga betekent eenheid, asana’s lichaamsoefeningen en -houdingen voor de volledige ontplooiing van lichaam en geest.